W obliczu wzrastającej świadomości konsumenckiej w zakresie ochrony przeciwsłonecznej, zaostrzających się regulacji prawnych w Unii Europejskiej oraz rosnących oczekiwań względem bezpieczeństwa i skuteczności produktów kosmetycznych, dobór odpowiednich filtrów UV stanowi istotny aspekt zarówno z punktu widzenia technologii formulacyjnej, jak i strategii rynkowej. W niniejszym opracowaniu omówiono właściwości, zalety i ograniczenia filtrów organicznych (chemicznych), nieorganicznych (mineralnych) oraz hybrydowych, z uwzględnieniem aktualnych trendów rynkowych i wymogów regulacyjnych.
Filtry organiczne to związki syntetyczne zdolne do absorpcji promieniowania ultrafioletowego w zakresie UVA i/lub UVB. Do najczęściej stosowanych substancji należą m.in. avobenzone, octocrylene oraz ethylhexyl salicylate. Charakteryzują się dobrą rozsmarowalnością i brakiem efektu bielenia skóry, co czyni je atrakcyjnymi w formulacjach dziennych i kosmetykach kolorowych. Ich zastosowanie wymaga jednak odpowiedniej stabilizacji – zarówno chemicznej, jak i fotochemicznej – ze względu na podatność na degradację pod wpływem światła. Ponadto, niektóre z filtrów chemicznych mogą wykazywać działanie drażniące, zwłaszcza u osób z cerą wrażliwą lub atopową.
Filtry nieorganiczne (mineralne)
Do filtrów nieorganicznych zalicza się tlenek cynku (ZnO) oraz dwutlenek tytanu (TiO₂), które działają głównie poprzez odbijanie i rozpraszanie promieniowania UV. Ze względu na wysoki profil bezpieczeństwa, są one szczególnie rekomendowane w produktach przeznaczonych dla dzieci oraz osób z cerą reaktywną. Jednym z istotnych wyzwań technologicznych jest jednak ich tendencja do tworzenia białego filmu na powierzchni skóry, co może wpływać negatywnie na akceptowalność sensoryczną produktu. Problem ten można częściowo zminimalizować poprzez zastosowanie nanodyspersji oraz odpowiednich systemów rozpraszających.
Rosnącym zainteresowaniem cieszą się formulacje hybrydowe, które łączą filtry chemiczne i mineralne w jednym systemie. Tego rodzaju podejście pozwala na uzyskanie szerokopasmowej ochrony (broad-spectrum), poprawę fotostabilności oraz optymalizację cech aplikacyjnych. Układy hybrydowe stanowią obecnie dominujące rozwiązanie w segmencie nowoczesnych kosmetyków ochronnych, odpowiadając zarówno na potrzeby konsumenckie, jak i wymogi prawne.
Dane rynkowe potwierdzają dynamiczny rozwój segmentu kosmetyków przeciwsłonecznych w Europie:
- Wartość rynku kosmetyków z filtrami UV w Europie w 2023 roku wyniosła około 331 mln USD, z prognozowanym rocznym wzrostem (CAGR) na poziomie 3,4% [1].
- Szerzej rozumiany rynek produktów sun care osiągnął w 2024 roku wartość 2,53 mld USD, z przewidywaną dynamiką wzrostu na poziomie 7,3% rocznie do 2030 roku [2].
- W badaniu przeprowadzonym w Polsce w 2023 roku wykazano, że w kosmetykach dla dzieci 50% produktów zawierało TiO₂, a 22% ZnO, co potwierdza dominującą rolę filtrów mineralnych w tym segmencie [3].
Aspekty regulacyjne i bezpieczeństwo stosowania
Filtry UV są klasyfikowane jako substancje aktywne i podlegają ścisłym regulacjom prawnym w ramach Rozporządzenia (WE) nr 1223/2009 dotyczącego produktów kosmetycznych. Każda substancja z tej grupy musi być oceniana pod względem dopuszczalnego stężenia, profilu toksykologicznego, stabilności chemicznej oraz bezpieczeństwa stosowania w warunkach rzeczywistych. Wymogi te obligują producentów do przeprowadzania badań fotostabilności oraz kompatybilności z pozostałymi składnikami formulacji.
Rekomendacje technologiczne
Z perspektywy technologicznej, efektywne formulacje ochronne powinny spełniać następujące kryteria:
- Optymalizacja układu filtrującego poprzez łączenie filtrów chemicznych i mineralnych w celu uzyskania szerokiego spektrum ochrony oraz redukcji ryzyka podrażnień.
- Zastosowanie stabilizatorów fotochemicznych i antyoksydantów, które zwiększają trwałość układu oraz chronią skórę przed stresem oksydacyjnym.
- Dostosowanie formulacji do grupy docelowej – dla dzieci oraz osób z cerą wrażliwą rekomendowane są formulacje z filtrami mineralnymi; w kosmetykach typu „urban” lub premium preferowane są układy hybrydowe o lekkiej konsystencji.
W Polskiej fabryce MG Evolution® technolodzy integrują aktualne osiągnięcia naukowe z praktycznymi rozwiązaniami technologicznymi. Zespół badawczo-rozwojowy oferuje kompleksowe wsparcie w zakresie:
- doboru i walidacji składników aktywnych (w tym filtrów UV),
- projektowania bezpiecznych i skutecznych formulacji,
- opracowania dokumentacji zgodnej z wymogami regulacyjnymi UE,
- wdrożenia receptur do produkcji komercyjnej.
